O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan e’lon qilingan “Aholi va tadbirkorlarning inflyatsion kutilmalari” so‘rovi natijalariga ko‘ra, 2025-yil sentyabr oyida aholining kelgusi 12 oylik inflyatsion kutilmalari o‘tgan oyga nisbatan 0,2 foiz bandga pasayib, 12,0 foizga teng bo‘ldi.
Tadbirkorlik subyektlari orasida ham o‘xshash tendensiya kuzatilib, ularning inflyatsion kutilmalari 0,1 foiz bandga sekinlashib, 11,7 foizni tashkil etdi.
Inflyatsion kutilmalarga ta’sir etuvchi asosiy omillar
So‘rovda qatnashgan aholining fikricha, narxlarga bosim ko‘rsatishi mumkin bo‘lgan asosiy omillar sifatida:
- ish haqi va nafaqalarning oshishi,
- dollar kursining o‘zgarishi,
- kommunal xizmatlar tariflari,
- hamda yoqilg‘i va energiya narxlarining qimmatlashishi keltirilgan.
Ammo bu omillarni muhim deb hisoblagan respondentlar ulushi avgust oyiga nisbatan kamaygan. Xususan, dollar kursining o‘zgarishi muhim omil deb bilganlar ulushi yil boshidagi 51 foizdan sentyabr oyida 22 foizgacha tushgan.
Tadbirkorlik subyektlari orasida esa asosiy inflyatsion omillar sifatida xomashyo narxlarining o‘sishi va yoqilg‘i-energiya resurslari qimmatlashuvi ta’kidlandi. Shu bilan birga, ish haqi, nafaqa va transport xarajatlari o‘sishidan xavotir bildirgan tadbirkorlar ulushi qisqargan.
Sohalar kesimida kutilmalar
Aholi orasida inflyatsion kutilmalar eng yuqori darajada pensionerlar tomonidan (13,5%) bildirildi. Eng past kutilmalar esa qishloq xo‘jaligi sohasi vakillari orasida (10,3%) qayd etildi.
Tadbirkorlar kesimida esa eng yuqori inflyatsion kutilmalar axborot texnologiyalari va ommaviy axborot vositalari sohasida faoliyat yurituvchi korxonalar tomonidan bildirildi. Eng past kutilmalar esa savdo sohasi vakillari orasida kuzatildi.
Hududlar bo‘yicha farqlar
Aholi orasida inflyatsion kutilmalar eng yuqori bo‘lgan hudud — Sirdaryo viloyati (12,7%), eng past ko‘rsatkich esa Buxoro viloyatida (10,5%) qayd etilgan.
Tadbirkorlik subyektlari orasida esa eng yuqori inflyatsion kutilmalar Toshkent shahrida (13,4%), eng past ko‘rsatkich Qoraqalpog‘iston Respublikasida (10,3%) qayd etildi.
Daromad darajasi va kutilmalar
So‘rov natijalariga ko‘ra, daromadi 10 million so‘mdan yuqori bo‘lgan aholi guruhi inflyatsiyani nisbatan yuqori darajada kutmoqda — bu qatlamda kutilmalar o‘rtacha 14 foizdan yuqori. Daromadi past bo‘lgan qatlamlar orasida esa inflyatsion kutilmalar 11–12 foiz atrofida shakllangan.
Sezilgan inflyatsiya darajasi ham pasaydi
Aholi tomonidan sezilgan inflyatsiya darajasi sentyabr oyida 12,4 foizni tashkil etdi, bu avgust oyiga nisbatan 0,6 foiz bandga past ko‘rsatkich. Eng yuqori sezilgan inflyatsiya Toshkent shahrida (13,9%), eng past esa Xorazm viloyatida (10,8%) qayd etildi.
Eng tez qimmatlashgan mahsulot va xizmatlar
Avgust–sentyabr oylarida aholining fikricha, narxi eng ko‘p oshgan tovar va xizmatlar quyidagilar bo‘ldi:
- go‘sht va sut mahsulotlari,
- benzin va yoqilg‘i,
- elektr va tabiiy gaz,
- dorilar,
- meva-sabzavotlar,
- ta’lim va tibbiy xizmatlar,
- ijara haqi va kafe-restoran xizmatlari.
Markaziy bankning tahliliga ko‘ra, sentyabr oyida aholining va tadbirkorlarning inflyatsion kutilmalari biroz pasaygan bo‘lsa-da, aholining narx o‘sishiga nisbatan sezuvchanligi hali ham yuqori darajada qolmoqda. So‘rov natijalari aholining 3 420 nafar, tadbirkorlik subyektlarining esa 1 615 nafar vakillarini qamrab oldi.